«Ἄν ὑπάρχει κάποιο ἔθνος στόν κόσμο πού μπορεῖ να ὑπερηφανεύεται για την εὐγενική του καταγωγή, ἀναντίρρητα αὐτό εἶναι το ἑλληνικό ἔθνος. Ἡ αἴγλη πού περιβάλλει αὐτή τήν καταγωγή ἐξαγοράστηκε μέ σειρά μαρτυρίων, και τό δίπλωμα τῆς εὐγενικότητάς της εἶναι γραμμένο με αἷμα. Ἐναντίον τοῦ ἔθνους αὐτοῦ ξέσπασαν φοβερές καταιγίδες, σηκώθηκαν ἄγρια και ἀπειλητικά κύματα, καί ὁ μαρτυρικός αὐτός λαός καταδιώχτηκε, ὑποδουλώθηκε, κατοίκησε μέσα σε ἐρείπια, κολύμπησε μέσα σε αἵματα· ἀλλά ὁ ἥλιος τοῦ Ἑλληνισμοῦ, πού κρύφτηκε για μιά στιγμή ἀπό τά ζοφερά ἐκεῖνα νέφη, δεν ἄργησε να ἀνατείλει και νά σκορπίσει τήν καταχνιά, καί ἡ μυστηριώδης δύναμή του νά ἐξελληνίσει καθετί τό ξενικό».

Μ’ αὐτά τά λόγια ξεκινᾶ το μνημειῶδες ἔργο του «Τουρκοκρατούμενη Ἑλλάδα» ὁ Κωνσταντῖνος Σάθας (ἐδῶσέ Μεταγραφή στήν ἁπλή Νεοελληνική καί γενική ἐπιμέλεια: Κ.Ι. Τσαούσης, «Νέα Σύνορα», Ἐκδοτικός Ὀργανισμός Λιβάνη, τόμος πρῶτος, σ. 17, Ἀθήνα 1995).

Ἕνα σταυρό στο στῆθος κι ἕνα σπαθί στό χέρι, μιά σκυτάλη καί μιά δάδα, μια ἀξίνα και μια εὐχή (κάποτε και καμμιά κατάρα γιά «κείνους πού πράξαν τό κακό») παραλαμβάνει καί παραδίδει κάθε γενιά τῶν Ἑλλήνων. Καί πορευόμαστε στήν «ὄμορφη καί παράξενη τούτη πατρίδα». Χωρίς ποτέ νά σταματήσουμε οἱ Ἕλληνες να ἀγωνιζόμαστε. Πάνω καί μέσα σε τοῦτο τον ἱερό τόπο πού τον ἔχουν καθαγιάσει ἱδρώτας και αἷμα (Βλ. Κώστα Ρωμαίου, Ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες. Μορφές παραδοσιακῆς εὐαισθησίας τοῦ λαϊκοῦ πολιτισμοῦ, Ἀθήνα 1987, σ. 8).

Ἀμέτρητοι οἱ ἐχθροί καί ὁ μαχόμενος Ἑλληνισμός πάντα στις ἐπάλξεις. 

Δεν ἦρθαν μόνο μιά φορά, παλιά, ἀλλά ἔρχονται καταπάνω μας συνεχῶς

«με τά χρυσά σειρήτια

τά πετεινά τοῦ Βορρᾶ και τῆς Ἀνατολῆς τά θηρία!»

Ἔρχονται, ἀπό τη μιά μεριά:

«ντυμένοι "φίλοι"

ἀμέτρητες φορές οἱ ἐχθροί μου

τό παμπάλαιο χῶμα πατώντας». 

Καί, ἀπό την ἄλλη μεριά:

«Σελδζοῦκοι ροπαλοφόροι καραδοκοῦν.

Χαγάνοιὀρνεοκέφαλοι βυσσοδομοῦν.

Σκυλοκοῖτες και νεκρόσιτοι κι ἐρεβομανεῖς

κοπροκρατοῦν τό μέλλον».         

(Ὀδυσσέας Ἐλύτης, Τό Ἄξιον Ἐστί, σ. 43, 42, 54).

Ἀλλά δέν σκιαζόμαστε. Οὔτε ἀρνούμαστε (παρά τά ὅποια ἐλαττώματά μας) την ἀποστολή μας και τή διακονία μας στόν τόπο μας και στόν κόσμο. Γιατί τοῦ σταυροῦ οἱ δρόμοι ποτέ δεν εἶναι και δέν γίνονται ἀδιέξοδα. Και την ἡμέρα και τή νύχτα ξέρουμε να προστατεύουμε τά σύνορα τῆς πατρίδας μας και να κάνουμε τά εἰρηνικά μας ἔργα, τά ἔργατῆς ἀρετῆς και τῆς προόδου. Και το ἴδιο καλά ξέρουμε και να πυρπολοῦμε, μέρα καί νύχτα, με το πῦρ τῆς ἐλευθερίας και τῆς δικαιοσύνης καί ναυαρχίδες και αὐτοκρατορίες. Και με το ἁγιο φῶς τῆς Λαμπρῆς και τις ἀκτῖνες τῶν θείων δογμάτων τῶν Ἁγίων μας Τριῶν Ἱεραρχῶ νἀ γωνιζόμαστε νά φωτίζουμε τήν ψυχή μας, ὥστε ἀπό τή βίγλα του ὁ καθένας μας νά βλέπει και να ἀκούει καθαρά, ὅσα καί ὁ προφήτης - ποιητής μας:

«Ἕνας μαντατοφόρος φτάνει ἀπ’ τή Μεγάλη 

Λαγκκαδιά κάθε πρωινό,

στό πρόσωπό του λάμπει ὁ ἱδρωμένος ἥλιος,

κάτου ἀπό τή μασκάλη του κρατάει σφιχτά τή

ρωμιοσύνη

ὅπως κρατάει ὁ ἐργάτης τήν τραγιάσκα του μέσα

στην ἐκκλησία.

«Ἦρθε ἡ ὥρα», λέει. «Νἄσαστε ἕτοιμοι.

Κάθε ὥρα εἶναι ἡ δικιά μας ὥρα».                      

(Γιάννης Ρίτσος, Ρωμιοσύνη).

Και εἴμαστε ἕτοιμοι. Κάθε ὥρα. Με τις εὐχές τῶν Ἁγίων και τῶν Ἡρώων.

Για τή ΝΙΚΗ. Μαζί με τόν ΝΙΚΗΤΗ Ἰησοῦ Χριστό!

Διονύσιος Μουζῆς, Χανιά